Cornelis van Alkemade, kasteel de Boekhorst en de kapel in het Langeveld
De achttiende-eeuwse verzamelaar en oudheidkundige Cornelis van Alkemade speelt in Het verhaal van de kapel in het Langeveld ontegenzeggelijk een rol van betekenis. Deze in Noordwijk geboren en in Leiden geschoolde jurist bezocht in maart 1720 samen met zijn schoonzoon Pieter van der Schelling namelijk het Langeveld.
Voordien was hij het toen nog bestaande en nabij gelegen kasteel de Boekhorst ingegaan. Aldaar heeft hij allerlei eigendomsakten van adellijke families, die ooit dit kasteel hun eigendom mochten noemen, bekeken en overgeschreven. Ook heeft hij twee prachtige pentekeningen van het kasteel gemaakt. Een tekening werd opgenomen in Beschryvinge van het oude adelijke Stam-huys, maar is helaas in de vergetelheid geraakt. Tijdens mijn onderzoek naar de geschiedenis van kasteel de Boekhorst stuitte ik echter onlangs tot groot genoegen op de hierboven afgebeelde tekening. [1]
De Langeveldse kapel
Van Alkemade is vervolgens met zijn schoonzoon naar de kapel in het Langeveld gewandeld. Aan dit bezoek danken we onderstaande levendige en soms zelfs hilarische beschrijving.
De eenzaamheid der plaats en derzelver afgelegenheid, veroorzaakt dat dezelve althans van geen of weijnig gebruik is, en meer een verblijf van konijnen dan van menschen verstrekt. (Het is) niet verre van het oude Stamhuys der Heeren van Boekhorst aan des Gravelijkheids wildernissen, ten dienste der Landluijden en Boeren, (het) is geboud door de oude Heeren van Boekhorst, en alsnog de Kapelle van Boekhorst genaamt, dewelke aan de H. Maagd Maria toegewijd was. [2]
Opmerkelijk is dat Van Alkemade in Noordwijk nooit met een straatnaam is bedacht, ondanks zijn belangwekkende boeken en manuscripten die ook heden ten dage nog van groot nut zijn voor historici en het reconstrueren van de lokale, regionale en nationale geschiedenis. Voor ons is hij eveneens van grote waarde geweest, ook al zat ook hij gevangen in de mythe die de geschiedschrijving over de Langeveldse kapel zo lang heeft gekenmerkt.
Het verhaal van de kapel in het Langeveld voldoet, naar mijn idee, aan de wetenschapvisie van gezaghebbende theoretici als Karl Popper en Imre Lakatos.[3] Diverse nieuwe feiten worden immers gepresenteerd, inbegrepen een geheel nieuwe kijk op de geschiedenis van dit tot de verbeelding sprekende gebouwtje. Met zekerheid hebben we daarbij een aantal onjuiste veronderstellingen weten te elimineren.[4] Dankzij bronnenonderzoek konden tevens bepaalde denkbeelden en mythen aantoonbaar worden doorgeprikt. Wat zou geschiedschrijving zijn zonder archiefspeurwerk?!
Noten
[1] Tekening van kasteel de Boekhorst door Cornelis van Alkemade. C. van Alkemade, en P. van der Schelling, Beschryvinge van het oude adelijke Stam-huys, Geslagt-rekening, Wapenen, Godsdienstigheden, Ridderschap Staatsbedieningen, en andere hooge Waerdigheden, om der Heeren van Boekhorst, nevens getekende Afbeeldingen van ’t Huys, kapel, zegelen, Boekhorstenburg, Noordw. Noordwijkerh. door K. van Alkemade met aantekeningen van P. van der Schelling (handgeschreven; ongepubliceerd; bewaard in het Archief Leiden en Omstreken; signatuur LB 86201 deel) 30 recto.
[2] Jan van der Elst en Maud Mommers, Het verhaal van de kapel in het Langeveld (Noordwijk 2016).
[3] Voor Popper en Lakatos zie: http://nevn.home.xs4all.nl/W&R%20over%20Karl%20Popper.html; https://www.groene.nl/artikel/popper-ter-ontsmetting; http://plato.stanford.edu/entries/popper/
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Karl_Popper; https://en.m.wikipedia.org/wiki/Karl_Popper; http://www.utilitarian.net/singer/by/19740502.htm; https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Imre_Lakatos;
[4] I. Lakatos, ‘Popper on demarcation and induction’, in: I. Lakatos, The methodology of scientific research programmes. Philosophical Papers Volume 1 (Cambridge 1978) 155.